Ongehinderd bouwen: in gesprek met collega Arco Ooms

Naast bestaande gebouwen, adviseert Ongehinderd ook over de toegankelijkheid bij nieuwbouw, verbouw of renovatie. We gaan in gesprek met onze collega Arco Ooms, bouwkundig adviseur bij Ongehinderd, om meer te weten te komen over het proces Ongehinderd Bouwen. Door zijn visuele beperking, weet Arco bovendien zelf ook hoe het is om met een beperking door het leven te gaan.

Wat is jouw rol binnen Ongehinderd?
“Vanuit Ongehinderd Bouwen toets ik ontwerptekeningen van architecten, in verschillende ontwerpfases, dus voordat een gebouw wordt gerealiseerd. Zo zorgen we ervoor dat de toegankelijkheid geborgd wordt en dat tegelijkertijd het ontwerp van de architect in stand blijft. Daarnaast adviseren we architecten, projectleiders en gebouwbeheerders over toegankelijkheid.”

Op welke punten letten jullie specifiek bij het beoordelen van een ontwerptekening?

“We kijken per verdieping naar verschillende aspecten van toegankelijkheid. In een vroeg stadium, het voorlopig ontwerp, ligt de nadruk vooral op rolstoeltoegankelijkheid, omdat de tekening op dit moment nog niet zo gedetailleerd is. Dan kijken we bijvoorbeeld naar de doorgangsbreedtes en hoogtes van routes en deuren, en of de ruimtes groot genoeg zijn om met een rolstoel te kunnen manoeuvreren.

Naarmate de tekening in het definitieve ontwerp en het technisch ontwerp verder wordt uitgewerkt en er meer details en materiaalkeuzes zijn gemaakt, kunnen we ook de toegankelijkheid voor mensen met een visuele of auditieve beperking beter beoordelen. We zoomen dan ook meer in op bijvoorbeeld visueel contrast, markering en verlichting. We maken een rapportage en gaan vervolgens altijd in gesprek om gezamenlijk te zoeken naar een oplossing voor de knelpunten, het liefst met alle betrokken partijen: de architect, de eigenaar van het gebouw en de gemeente. Zodat iedereen dezelfde informatie op hetzelfde moment krijgt. Naast het toetsen van de tekening, adviseren we de architect ook over waar deze rekening mee kan houden in volgende ontwerpfases.”

Hoe zijn de reacties van architecten?

“Positief! Het is soms verrassend hoe architecten vanzelfsprekend al rekening houden met toegankelijkheid in hun ontwerp, maar dat wij daarnaast ook aanvullingen kunnen geven op punten waar nog niet aan gedacht is.”

Welke uitdagingen kom je tegen?

“We streven naar volledig toegankelijk, maar kijken ook of het praktisch en financieel haalbaar is. Dus naar een balans in het hanteren van de criteria en het aandragen van praktische oplossingen. Ik zie het als mijn taak om architecten te stimuleren om toegankelijkheid als vanzelfsprekend te zien en hiervoor oplossingen te ontwerpen, zonder dat het ten koste gaat van het ontwerp. De grootste uitdaging vind ik een normaal gebouw, waar de aanpassingen in verstopt zijn. Zodat mensen zonder beperking ze niet zien, maar het wel goed toegankelijk is voor mensen met een beperking.

Bij Ongehinderd kunnen wij vanuit onze expertise en ervaring rekening houden met de toegankelijkheid voor alle beperkingen. Ik weet door mijn visuele beperking zelf ook hoe het is om met een beperking door het leven te gaan, wat in mijn geval goed van pas komt.”

Wat is volgens jou de rol van de ontwerper en/ of opdrachtgever in het verbeteren van toegankelijkheid?

“De opdrachtgever kan het belang van een toegankelijk gebouw, bij in het programma van eisen bij de opdracht al meegeven aan de architect. Zodat de architect er vanaf het begin rekening mee kan houden. Dat is de meest ideale situatie.”

Bij bouwprojecten wordt bijvoorbeeld duurzaamheid steeds vaker meegegeven als vereiste. Wat zouden we kunnen doen om toegankelijkheid net zo ‘top of mind’ te maken?

“Op basis van het VN-Verdrag Handicap wordt toegankelijkheid bij opdrachten vanuit de Rijksoverheid/ gemeentelijke overheden al vaak als vereiste meegegeven voor het maatschappelijk vastgoed en ook steeds vaker de openbare ruimte. Een uitdaging ligt er bij particuliere bedrijven. Een Nederlandse norm ‘Toegankelijkheid van gebouwen’ is in de maak. Dan wordt toegankelijkheid verplicht. Daarnaast is het ook belangrijk dat ontwikkelaars zich bewust worden van het belang van toegankelijkheid.”