In gesprek over toegankelijkheid met gemeente Goes

Met de ondertekening van het VN-Verdrag voor mensen met een handicap, kregen gemeenten de taak om de samenleving toegankelijk en inclusief te maken, zodat mensen met een beperking net zo goed aan de samenleving kunnen deelnemen als mensen zonder een beperking. Gemeenten hebben grote vrijheid in hoe zij een inclusieve gemeente nastreven en invulling geven aan de eisen uit het VN-Verdrag. Hierin kunnen gemeenten veel van elkaar leren. Een gemeente die erg actief is met de uitvoering van het VN-Verdrag en het bevorderen van de toegankelijkheid binnen de gemeente is Gemeente Goes. In een gesprek licht wethouder Van der Reest toe op welke manier ze dit doen, welke ervaringen ze hierin opdoen en welke tips hij aan andere gemeenten zou willen meegeven.

 

Gemeente Goes wil er graag samen met haar inwoners voor zorgen dat er voor mensen met een beperking voldoende voorzieningen zijn. Hoe pakt u dit als gemeente aan?

“Wij zijn binnen gemeente Goes al een tijd bezig met het onderwerp toegankelijkheid. Vanaf de ratificatie van het VN-Verdrag Handicap in Nederland, hebben we gelijk in kaart gebracht wat dit voor onze gemeente betekent. Bij de gemeenteraadsverkiezingen destijds hebben we een toegankelijke gemeente als één van de speerpunten meegenomen in de onderhandelingen voor het collegeprogramma. Daar profiteren we nu van: doordat we hiervoor financiële middelen hebben gereserveerd kunnen we nu volop aan de slag.”

Heeft u de plannen hiervoor vastgelegd in een lokale inclusie agenda? Wat zijn de belangrijkste punten hieruit?

“Wij noemen het geen inclusie agenda, maar een ‘plan van aanpak’. Hierin hebben we de belangrijkste uitgangspunten voor een toegankelijke/inclusieve gemeente verwoord. Deze hebben zowel betrekking op de sociale als de fysieke toegankelijkheid. Door dit plan per gemeentelijke afdeling te integreren, kunnen we het ook met de praktijk verbinden. Inmiddels zijn bijvoorbeeld al onze 33 gemeentelijke gebouwen en 22 stembureaus door Ongehinderd getoetst op toegankelijkheid. Alle stemlocaties voldoen inmiddels aan de toegankelijkheidscriteria vanuit de overheid. Momenteel ligt er een collegevoorstel bij de raad om ook onze gemeentelijke gebouwen gefaseerd aan deze normen te laten voldoen. We zijn als gemeente daarnaast volop bezig met het vormgeven van burgerparticipatie. We betrekken burgers zo goed mogelijk bij alles wat er in de gemeente speelt, onder andere op het gebied van toegankelijkheid. In een pilot hebben we gekeken hoe we mensen met een beperking hierbij kunnen betrekken, we willen niet alleen praten over, maar ook praten met. Als resultaat daarvan hebben we toegankelijkheidsambassadeurs aangesteld.”

Waar bent u mee begonnen bij het maken van dit plan van aanpak?

“Het begin zat hem voor een deel gewoon in het reageren op de actualiteit en nuchter om je heen kijken. De plicht om stemlokalen toegankelijk te maken twee jaar geleden was een mooi moment om hiervoor een plan te maken en na te denken over op welke onderwerpen mensen met een beperking tegen barrières aanlopen. Dan kom je al heel snel bij fysieke toegankelijkheid uit. Ik denk niet dat er één blauwdruk is voor het maken van een begin, ik kan me voorstellen dat iedere gemeente hierin andere prioriteiten stelt.”

Waarom heeft u als gemeente voor de samenwerking met Ongehinderd gekozen?

“Na het van kracht worden van het VN-Verdrag Handicap zijn wij zelf ook heel snel gaan nadenken wat dit voor ons als gemeente betekent. Ongehinderd deelde hierover toen allerlei informatiemateriaal en het eerste contact met Ongehinderd was positief. Toen we het punt bereikten dat we onze gebouwen wilden gaan toetsen op toegankelijkheid, was het daardoor een logische stap om hier Ongehinderd voor te vragen. Ook het Nederlands Keurmerk voor Toegankelijkheid, inmiddels een gezaghebbend keurmerk, speelde hierin een rol. Je straalt hiermee op een eenvoudige manier uit een toegankelijke gemeente te zijn.”

Kunt u een voorbeeld geven van een gebouw dat gemakkelijk toegankelijker te maken was en eentje waarbij dit lastiger was?

“Ruim een jaar geleden heeft Ongehinderd al onze stemlocaties getoetst. De meeste hiervan konden met een aantal kleine aanpassingen zoals een drempelhulp toegankelijk gemaakt worden. Twee stemlocaties waren echter niet goed aan te passen, waardoor we besloten hebben om deze te vervangen door twee nieuw ingerichte stemlocaties.

Een situatie waarin dit een stuk lastiger gaat, is ons monumentale stadhuis met de nodige trapjes. Het gebouw is een rijksmonument, wat betekent dat je niet zomaar aanpassingen mag uitvoeren. We hebben daarom besloten dat de trouwzaal voor alle inwoners van Goes toegankelijk moet zijn. Voor de overige ruimtes willen we door Ongehinderd in kaart laten brengen wat we hier kunnen doen om het zo goed mogelijk toegankelijk te maken, met de regels van rijksmonumentenzorg in het achterhoofd.”

Het lijkt of het onderwerp toegankelijkheid al redelijk goed leeft onder de ondernemers binnen gemeente Goes. Hoe komt dat denkt u?

“Naar aanleiding van de Ongehinderd Testdag kregen we van 24 lokale ondernemers snel een positieve reactie dat ze openstonden voor bezoek. Hier waren veel ondernemers bij die al goed over het onderwerp toegankelijkheid hadden nagedacht. Deze betrokkenheid lijkt te komen vanuit intrinsieke motivatie, vaak kennen deze ondernemers zelf iemand met een beperking. Eén ondernemer gaf aan zelf tijdelijk in een rolstoel te hebben gezeten. Dit spoort aan om over toegankelijkheid na te denken. Bij de ondernemers in Goes bij wie dit mogelijk nog niet leeft, willen we komend jaar een stukje bewustwording creëren. We zijn zelf bezig met het aanpassen van onze gemeentelijke gebouwen. Volgend speerpunt is dat lokale ondernemers zich aansluiten. Hiervoor gaan we als gemeente ook de nodige financiële middelen opzijzetten. We willen hierbij de toegankelijkheidsambassadeurs, maar ook de ondernemers die al goed toegankelijk zijn, inzetten en hun enthousiasme gebruiken om ook andere ondernemers aan te sporen toegankelijker te worden.”

Waar komt uw persoonlijke betrokkenheid bij het bevorderen van de toegankelijkheid vandaan?

“Het onderwerp toegankelijkheid komt bij mij van binnenuit. Dat komt omdat ik de innerlijke overtuiging heb dat je als samenleving de dingen ook echt samen moet doen, ongeacht beperking of afkomst. Ik vind de focus op sociale en openbare toegankelijkheid belangrijk. Als wethouder draag ik daaraan bij door op zoveel mogelijk plaatsen dat verhaal op mijn eigen manier te vertellen en de noodzaak te onderbouwen.”

Hoe geeft u praktisch invulling aan het principe uit het verdrag ‘Niet over ons, maar met ons’?

“Onze toegankelijkheidsambassadeurs hebben een groot aantal gemeentelijke gebouwen bezocht. Zowel zelfstandig, door met behulp van de Ongehinderd app locaties te beoordelen, als gezamenlijk en georganiseerd. Op twee momenten zijn de ambassadeurs, gemeenteambtenaren en ik als wethouder gezamenlijk de stad in gegaan om een aantal ondernemingen, winkels, restaurants te bezoeken. Dit heeft veel positieve reacties vanuit de ondernemers opgeleverd. Wij hebben als gemeente een belangrijke rol in het leggen van de verbinding tussen de ambassadeurs onderling, maar ook met de ondernemers en ons als gemeente.”

Welke ervaring van de toegankelijkheidsambassadeurs is u het meest bijgebleven?

“Wij hebben een tijd geleden, samen met de toegankelijkheidsambassadeurs, een cursus gevolgd, waarin we ook werden geblinddoekt. Onder begeleiding gingen we lopend op pad en moest je met aanwijzingen je weg weten te vinden. Je ervaart dan pas hoeveel hindernissen er eigenlijk zijn en hoe lastig deze kunnen zijn. Als je geen beperking hebt, ben je je daar vaak niet bewust van. Ik vond dit zelf één van de hoogtepunten omdat je geprikkeld wordt om op gelijk niveau en vanuit eigen ervaring, met de ambassadeurs te spreken over het onderwerp toegankelijkheid. Het heeft mij ook geholpen goed naar de ambassadeurs te luisteren. Dat een lift bijvoorbeeld aangeeft op welke verdieping je bent, is geen luxe, maar voor slechtzienden noodzakelijk.”

---

Coördinator toegankelijkheidsambassadeurs Martin Slingenberg aan het woord

“We hebben als toegankelijkheidsambassadeurs van de Gemeente Goes een functie in zowel het meedenken als de gemeente hierom vraagt, als een signaalfunctie waarbij we ongevraagd advies uitbrengen aan de gemeente. We denken mee en adviseren bij zaken die binnen de gemeente spelen, zoals sportlocaties die nu worden aangepast, maar we worden ook betrokken bij bijvoorbeeld een bewustwordingsprogramma voor gemeenteambtenaren. We zijn als toegankelijkheidsambassadeurseigenlijk overal wel bij betrokken, ik vind dat de gemeente Goes dat goed doet.

Aan de andere kant geven we ook ongevraagde adviezen aan de gemeente over wat wij denken dat beter zou kunnen. Deze adviezen hebben vaak een wat langere doorlooptijd, maar er wordt binnen de gemeente wel wat mee gedaan. Veel punten die wij aankaarten worden meegenomen, sommige andere ook niet. Hierin moet een afweging worden gemaakt. Ik denk dat wij als ambassadeurs een behoorlijke invloed hebben wat de toegankelijkheid in de gemeente betreft.

Als toegankelijkheidsambassadeurs zijn we nu bijna een jaar bezig. De samenwerking met de gemeente was in het begin soms een beetje wennen vanuit twee kanten, maar nu hebben we onze draai gevonden en onze plek verworven. De gemeente geeft ons hierin ook de ruimte, waardoor we afgelopen jaar samen al veel goede dingen hebben bereikt.”